Leki wziewne to grupa środków farmakologicznych podawana bezpośrednio do dróg oddechowych. Do ich aplikacji wykorzystuje się dwa typy urządzeń – inhalatory i nebulizatory. Czym różnią się te przyrządy? Jakie leki mogą być nimi podawane?
Czym jest inhalator?
Aktualnie wyróżnia się dwa typy inhalatorów:
- ciśnieniowe (MDI)
- proszkowe (DPI)
Leki wykorzystywane do inhalacji zwykle występują w formie niewielkich kanisterków lub kapsułek wypełnionych sprężonym gazem bądź sypkim proszkiem. Użycie inhalatora należy skoordynować wraz ze wdechem – wówczas preparat leczniczy zostaje właściwie wprowadzony do dróg oddechowych, co pozwala na jego natychmiastowe działanie i zwalczenie niekorzystnych objawów. Sama inhalacja trwa zaledwie kilka sekund. Środki farmakologiczne stosowane przy użyciu inhalatorów to:
- beta-2-mimetyki
- glikokortykosteroidy
- leki przeciwcholinergiczne
Inhalatory są gotowymi produktami dostępnymi w aptece, które można zakupić wyłącznie na receptę, a do ich użycia nie jest wymagane zasilanie. Leki wziewne aplikowane przez inhalatory są rekomendowane dla dzieci i dorosłych.
Czym jest nebulizator?
Nebulizator jest urządzeniem, które może mieć charakter stacjonarny lub mobilny – w obu przypadkach do działania niezbędne jest źródło energii elektrycznej (baterie lub sieć). Dostępne typy nebulizatorów to:
- nebulizatory pneumatyczne
- nebulizatory ultradźwiękowe
- nebulizatory siateczkowo-membranowe
Proces nebulizacji jest formą inhalacji. Różnica polega na tym, że dostarczany preparat zostaje przekształcony do postaci mgiełki – wielkość wytwarzanych cząsteczek preparatu pozwala dotrzeć do różnych części systemu oddechowego. Leki wykorzystywane w nebulizatorach mają zwykle postać roztworu, co sprawia, że urządzenia można wykorzystywać do inhalacji innymi preparatami np. roztworem chlorku sodu, ziołami, olejkami eterycznymi, a nawet i wysoce zmineralizowanymi wodami leczniczymi. Oprócz tego można używać drobnocząsteczkowych zawiesiny lub produktów liposomalnych.
Nebulizacja to proces trwający przez kilka minut, a do jego przeprowadzenia niezbędne jest założenie specjalnej maski dołączonej do nebulizatora. Praca urządzenia jest automatyczna, co stanowi spore ułatwienie dla pacjentów – w trakcie inhalacji nebulizatorem nie trzeba koordynować wdechu i wydechu. Leki podawane podczas nebulizacji to przede wszystkim mukolityki stosowane do rozrzedzania nadmiaru wydzieliny oddechowej oraz część antybiotyków.
Jednak należy pamiętać, że niektóre preparaty nie mogą zostać podane przy pomocy tego urządzenia – część środków farmakologicznych nie występuje w postaci roztworów, inne mogą zostać zniszczone wskutek oddziaływania nebulizatora na cząsteczki leku (np. budezonid i inhalator ultradźwiękowy).
Co wybrać – inhalator czy nebulizator?
Tak naprawdę wszystko jest uzależnione od potrzeb pacjenta. Inhalatory to szybki i wygodny sposób, aby doraźnie przeciwdziałać atakom duszności i skutecznie odzyskać utraconą drożność dróg oddechowych. Z kolei nebulizatory pozwalają na kompleksowe wprowadzanie leków mukolitycznych i innych preparatów, które wspierają oczyszczanie poszczególnych części układu oddechowego. Oba urządzenia znajdą zastosowanie w przypadku większości chorób pulmonologicznych m.in. astmie, POChP, pylicy płuc, ostrym zapaleniu oskrzeli czy mukowiscydozie. Dlatego najlepszym rozwiązaniem okazuje się ich równoczesne wykorzystywanie podczas walki z występującą przypadłością – kompleksowe przeciwdziałanie chorobie gwarantuje znacznie lepsze efekty w powrocie do zdrowia.
Bibliografia:
- Karolewicz B., Pluta J., Haznar D. „Nebulizacja jako metoda podawania leków.” Farmacja Polska 2009, 65(4): 291-304.
